อวัยวะที่ 33: มหัศจรรย์แห่งจุลชีพในลำไส้

ในร่างกายมนุษย์มีอวัยวะอยู่ประมาณ 32 ชิ้นตามตำรากายวิภาค แต่มี “อวัยวะที่ 33” ที่หลายคนมองข้าม นั่นคือจุลินทรีย์หรือแบคทีเรียที่อาศัยอยู่ในร่างกาย โดยเฉพาะในลำไส้ใหญ่ ซึ่งมีผลกระทบต่อสุขภาพโดยรวมอย่างลึกซึ้ง ทั้งระบบย่อยอาหาร ภูมิคุ้มกัน น้ำหนักตัว และแม้แต่อารมณ์

 

ปริมาณมหาศาลของแบคทีเรียและจุลินทรีย์ในร่างกาย

• ในร่างกายคนปกติน้ำหนัก ~70 กก มีประมาณ 30 ล้านล้านเซลล์มนุษย์ หรือ 3×10¹³ เซลล์
• ขณะที่จำนวนแบคทีเรียโดยรวมประมาณ 38 ล้านล้านตัว (3.8×10¹³) ซึ่งใกล้เคียงกับจำนวนเซลล์มนุษย์ (สัดส่วนใกล้ 1.3:1)
• น้ำหนักรวมของแบคทีเรีย อยู่ที่ประมาณ 0.2 kg หรือ  ~0.3% ของน้ำหนักร่างกายทั้งหมด

แหล่งอ้างอิง: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4991899

• จุลินทรีย์ในลำไส้ประกอบด้วยประมาณ 10¹² เซลล์ต่อน้ำหนัก 1 กรัม ในลำไส้ใหญ่ โดยรวมรวมแล้วมากกว่า 80% ของแบคทีเรียในร่างกาย (≈ 100 trillion ตัว / 10¹⁴ ตัวเลยทีเดียว) ซึ่งมากมายกว่าจำนวนเซลล์มนุษย์หลายเท่า

แหล่งอ้างอิง: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6219651/

 

SCFA: สารลับที่จุลินทรีย์ในลำไส้ใหญ่ผลิตได้

จุลินทรีย์ที่ดีในลำไส้สามารถผลิตกรดไขมันสายสั้น (Short Chain Fatty Acids – SCFA) ซึ่งมีผลต่อร่างกายอย่างน่าทึ่ง ได้แก่:

• ควบคุมความอยากอาหาร โดยกระตุ้นฮอร์โมน PYY, GLP-1 และเลปติน

• เพิ่มการเผาผลาญพลังงาน โดยกระตุ้นฮอร์โมน FIAF ซึ่งทำให้ร่างกายเผาผลาญพลังงานได้มากขึ้นแม้ในขณะพัก

• กระตุ้นการผลิตเซโรโทนิน ซึ่งเป็นสารสื่อประสาทที่ช่วยให้อารมณ์ดี (90% ของเซโรโทนินในร่างกายผลิตจากลำไส้)

แหล่งอ้างอิง:  https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10180739/

ภัยเงียบจากยาปฏิชีวนะ

การใช้ยาปฏิชีวนะโดยไม่จำเป็นสามารถทำลายแบคทีเรียดีในลำไส้ได้อย่างรุนแรง ทำให้เกิดการเสียสมดุลในระบบจุลชีพ ส่งผลให้แบคทีเรียชนิดไม่ดีเติบโตแทนที่ และอาจก่อให้เกิดโรครุนแรง เช่น pseudomembranous colitis

 

ผลกระทบจากยาปฏิชีวนะอาจยาวนานนับปี แม้ใช้เพียง 7 วัน และยังมีผลต่อระบบเผาผลาญและน้ำหนักตัว โดยเฉพาะหากได้รับในวัยเด็ก

แหล่งอ้างอิง: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7928022

 

ความสัมพันธ์ระหว่างแบคทีเรียกับความอ้วน

งานวิจัยพบว่า เด็กที่ได้รับยาปฏิชีวนะตั้งแต่เล็ก มีแนวโน้มจะอ้วนมากขึ้นในอนาคต และในอุตสาหกรรมปศุสัตว์ก็มีการใช้ยาปฏิชีวนะเพื่อเพิ่มน้ำหนักสัตว์อย่างได้ผล

 

การเปลี่ยนแปลงของแบคทีเรียในลำไส้สามารถส่งผลต่อน้ำหนักได้จริง แม้แต่การปลูกถ่ายจุลินทรีย์จากผู้ที่มีน้ำหนักมากก็สามารถทำให้น้ำหนักของผู้รับเพิ่มขึ้นได้

แหล่งอ้างอิง: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5541744/

 

วิธีเพิ่มแบคทีเรียที่ดีในลำไส้

หลีกเลี่ยงสิ่งที่ทำลายแบคทีเรียดี:

• ยาปฏิชีวนะโดยไม่จำเป็น

• อาหารกลุ่มสีแดง (เนื้อสัตว์และผลิตภัณฑ์นม)

• ความเครียดเรื้อรัง

 

เพิ่มสิ่งที่ส่งเสริมแบคทีเรียดี:

• โปรไบโอติก เช่น กิมจิ, นัตโตะ, เทมเป้, ซุปมิโซะ, ผักดอง, โยเกิร์ตจากพืช

• พรีไบโอติก เช่น กล้วย, หน่อไม้ฝรั่ง, กระเทียม, อาร์ติโชค, ผักใบเขียว

• โพลีฟีนอล จากชา กาแฟ และผลไม้สีเข้ม

 

ผลจากอาหาร Plant-Based

งานวิจัยเปรียบเทียบระหว่างอาหารแบบ Plant-based Diet กับ Low Carb Diet พบว่า:

• Plant-based Diet เพิ่มการผลิต SCFA ได้ถึง 300%

• Low Carb Diet กลับทำให้ SCFA ลดลงถึง 75%

 

การเน้นผัก ผลไม้ และธัญพืชหลากหลายชนิดจึงส่งผลดีอย่างมากต่อจุลินทรีย์ในลำไส้

แหล่งอ้างอิง: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6478664/

 

ท้าทาย 7 วัน: เปลี่ยนลำไส้ให้เปลี่ยนชีวิต

หากคุณอยากเห็นผลลัพธ์จริง ลองทำ 7 Days Challenge โดย:

• รับประทานอาหารที่มีเฉพาะ สีเขียวและสีเหลือง

• หลีกเลี่ยงอาหารสีแดงทุกประเภท

• เพิ่มผัก ผลไม้ และธัญพืชที่ไม่ขัดสีในแต่ละมื้อ

ภายใน 7 วัน คุณจะเริ่มรู้สึกถึงการเปลี่ยนแปลง เช่น ระบบขับถ่ายดีขึ้น พลังงานเพิ่มขึ้น อารมณ์สดใสขึ้น และน้ำหนักอาจเริ่มลดลง

 

บทส่งท้าย: สุขภาพที่ดีเริ่มต้นจากลำไส้

ระบบจุลินทรีย์ในลำไส้ของคุณคือ “อวัยวะที่ 33” ที่มีผลต่อสุขภาพมากกว่าที่คุณคิด อย่ามองข้ามพลังของสิ่งมีชีวิตจิ๋วเหล่านี้ เพราะพวกเขาอาจเป็นกุญแจสำคัญในการลดน้ำหนัก ป้องกันโรค และยืดอายุขัยของคุณในระยะยาว

สารบัญ บทความ โภชนบำบัด อาหารบำบัดโรค

• • • สารบัญ บทความ โภชนบำบัด อาหารรักษาโรค