ชื่อ – ชนิด พันธุ์
มะคำดีควาย หรือ ประคำดีควาย
ชื่อวิทยาศาสตร์
Sapindus rarak DC.
ประวัติ
มะคำดีควาย มีถิ่นกำเนิดในเขตร้อยของภูมิภาคเอเชียใต้และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เช่น ในประเทศ อินเดีย(โดยเฉพาะแคว้นอัสลัม),เนปาล,บังคลาเทศ,พม่า,ไทย,ลาว,กัมพูชา,มาเลเซีย อินโดนีเซีย ต่อมาได้มีการกระจายพันธุ์ไปในประเทศในทวีปเอเชียอื่นๆ เช่น ไต้หวัน,จีน,ปากีสถาน ฯลฯ สำหรับในประเทศไทยสามารถพบได้ทั่วทุกภูมิภาคของประเทศโดยพบมากในป่าเบญจพรรณ และป่าดิบแล้งที่มีความสูงตั้งแต่ 150-1600 เมตรจากระดับน้ำทะเล
รูปร่าง รูปทรง ( ต้น ราก ใบ ดอก ผล )
- ลำต้น ความสูงประมาณ 5-10 เมตร มีลักษณะเปลือกเป็นสีน้ำตาลอมเทา ค่อนข้างเรียบ มีเรือนยอดเป็นทรงพุ่มหนาทึบ
- ใบ ออกเป็นช่อ เรียงสลับกัน ช่อใบมีใบย่อยประมาณ 5-9 คู่ ใบย่อยมีลักษณะรูปหอก โคนใบสอบเข้าหากัน ปลายใบเรียวแหลม ใบกว้างประมาณ 0.6 -1.2 นิ้ว ยาวประมาณ 2.5- 4 นิ้ว ใบมีสีเขียวเข้มเหมือนใบทองหลาง
- ดอก ออกเป็นช่อ ตามปลายกิ่ง มีลักษณะดอกขนาดเล็ก สีขาวนวล หรือสีเหลืองอ่อน ดอกมีกลีบรองกลีบดอกขนาดเล็ก ประมาณ 4 กลีบ โคนกลีบเชื่อมติดกัน มีกลีบดอกประมาณ 5 กลีบ กลีบด้านนอกมีขนสั้น สีน้ำตาลปนแดง ขึ้นประปราย มีเกสรตัวผู้ตรงกลางดอก ประมาณ 10 อัน
- ผล มีลักษณะค่อนข้างกลม สีเขียวเมื่ออ่อน สีเหลืองฉ่ำเมื่อสุก และมีสีน้ำตาล จนถึงดำตามลำดับเมื่อแก่และแห้ง เปลือกหุ้มมีลักษณะแข็ง ข้างในประกอบด้วยเมล็ด ผลหนึ่งมี 1 เมล็ดเท่านั้น ออกผลหลาบผลเป็นพวง ขนาดผลเส้นผ่าศูนย์กลาง ประมาณ 0.6 นิ้ว
ความสูงเมื่อเจริญเติบโตเต็มที่
- สูงประมาณ 10 เมตร
ความกว้างทรงพุ่มเมื่อโตเต็มที่
- ทรงพุ่มขนาดประมาณ 4-6 เมตร
ความต้องการแสง
- ชอบแสงแดด 100%
ความต้องการน้ำ
- ต้องการน้ำมาก จำเป็นต้องรดน้ำทุกวัน
ชอบดินประเภท
- ชอบดินร่วนระบายน้ำได้ดี
สรรพคุณ
- ผลแก่ ดับพิษทั้งปวง ดับพิษร้อนภายใน แก้พิษตานซาง แก้ไข้ แก้กาฬ แก้ไข้เซื่องซึม แก้หอบหืด แก้ไข้หวัดในเด็ก แก้ร้อนใน แก้ฝี แก้เลือดและเสลด แก้บวม แก้โรคผิวหนัง แก้รังแค แก้สิว ส่วนผลทำยาสระผม แก้เหา โดยต้มเอาน้ำชโลมผมหรือแผล แก้ชันนะตุ (โรคผิวหนังพุพองบนศรีษะเด็ก) แก้เชื้อรา แก้รังแค แต่ไม่ควรทิ้งไว้นานเกินไป ระวังอย่าให้เข้าตา จะทำให้แสบตา ตาอักเสบได้ ผลใช้ซักผ้าแทนสบู่ ผลต้มเอาฟองสุมหัวเด็กแก้หวัด คัดจมูก แช่น้ำล้างหน้า รักษาผิว ผลรสขม ดับพิษต่างๆ บำรุงน้ำดี แก้กาฬภายใน สุมเป็นถ่าน ทำยากินแก้ร้อนในกระหายน้ำ ปรุงยาแก้พิษร้อน พิษไข้ แก้ไข้เซื่องซึม พิษตานซาง ใช้ร่วมกับเมล็ดมะกอกสุมไฟ กินแก้หอบเนื่องจากปอดชื้นปอดบวม แก้ไข้ แก้เสลด สุมฝีอันเปื่อยพัง แก้จุดกาฬ น้ำต้มจากเนื้อผลเป็นยาฆ่าแมลง เบื่อปลาและไล่ปลิง น้ำชงจากผลเป็นยาแก้ตุ่มสิว ตุ่มหนอง น้ำชงจากเนื้อผลเป็นยาแก้โรคหิด
การเก็บเกี่ยว
- ฤดูกาลการเก็บเกี่ยว มะคำดีควายจะออกดอกออกผลเมื่ออายุ 7 – 10 ปีขึ้นไป และจะออกผลในช่วงฤดูฝน ผลจะแก่ในช่วงเดือนธันวาคม – มีนาคม
- วิธีการเก็บเกี่ยว จะเก็บเกี่ยวโดยใช้ไม้สอย ผลที่แก่จัดใน 1 พวง จะสุก 1 – 2 ผล สอยได้หมด โดยใช้ผ้าใบรองโคนต้น แล้วใช้ไม้สอยให้ร่วงหล่นลงมาผ้าใบที่เตรียมไว้จะเก็บได้สะดวกขึ้น
- การแปรรูปหลังการเก็บเกี่ยว เมื่อได้มะคำดีควายมาแล้วนำมาล้างน้ำให้สะอาด แล้วนำไปตากแดดทันทีประมาณ 7 – 10 วัน จนแห้ง แล้วนำไปอบอีกครั้งจนแห้งสนิท
- การบรรจุและการเก็บรักษา เมื่อได้มะคำดีควายแห้งมาแล้ว นำมาบรรจุใส่กระสอบเพื่อส่งจำหน่าย ต่อไป หรือจะเก็บใส่กระสอบโปร่ง ๆ หรือถุงปุ๋ยใหม่ควรเก็บไว้ในห้องที่มีอุณหภูมิปกติ
การขยายพันธุ์
- ขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด เมื่อมะคำดีควายแก่ผลจะมีสีดำ และมีเนื้อเยื่อสีดำ เอาเมล็ดไปแช่น้ำ 2-3 คืน แล้วนำมาล้างน้ำเอาเนื้อเยื่อออก และเอาเมล็ดไปตากแดด จึงนำไปเพาะในถุงเพาะชำถุงละ 1 -2 เมล็ด ประมาณ 45 วันจะงอกออกมาเป็นต้นกล้าต่อไป
คลิกเพิ่มเพื่อน! แจ้งเตือนบทความใหม่ก่อนใคร ฟรี!!
