“ถึงแม้ว่าดินจะมีแค่หินและทราย แต่หินและทรายมีธาตุอาหารสำหรับพืชพอสมควร
เพียงแต่ไม่มี จุลินทรีย์ มาช่วยกันทำให้ดินมีจุลินทรีย์
โดยการอย่าปอกเปลือกเปลือยดินให้ห่มดิน”
พระราชดำรัส ในหลวง รัชกาลที่ 9 ณ ” ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทราย “ ตำบลสามพระยา อำเภอชะอำ จังหวัดเพชรบุรี
หลักกสิกรรมธรรมชาติ
อย่าปลอกเปลือก เปลือยดินให้ห่มดิน
เลี้ยงดินให้ดินเลี้ยงพืช ด้วยการ ห่มดิน + แห้งชาม + น้ำชาม

ประโยชน์ของการห่มดิน ( ยิ่งแล้งยิ่งห่มหนา )
- ร้อน-ชื้น เป็นที่อยู่อาศัยของจุลินทรีย์ ( รา, แบคทีเรีย )
- เก็บความชื้นหน้าดิน ป้องกันการระเหยของน้ำในดิน
- เมื่อเน่าเปื่อยเป็นอาหารของสัตว์หน้าดิน ที่ช่วยพรวนดินและถ่ายมูลเป็นปุ๋ย เช่น ไส้เดือน, แมลงแกลบ
- เมื่อย่อยสลายกลายเป็น ” ฮิวมัส ” ปุ๋ยชั้นดี
วัตถุอินทรีย์ที่ใช้ห่มดิน
ใช้วัสดุอินทรีย์วัตถุที่มีมากในพื้นที่ห่มดิน เช่น
ภาคเหนือ : ซังข้าวโพด, ต้นข้าวโพด
ภาคใต้ : กากกาแฟ, ทะลายปาล์ม, ใบปาล์ม,
ภาคอีสาน กลาง ตะวันออก ตะวันตก : ฟาง
ประโยชน์ของจุลินทรีย์
- ตรึงไนโตรเจนจากอากาศ N2 78%, O2 21%, Co2 + อื่นๆ 9%
- ช่วยย่อยเศษซากพืช / ซากสัตว์
- ช่วยย่อยแร่ธาตุจากหิน ลูกรัง ทราย เช่น เหล็ก สังกะสี แมงกานีส แคลเซียม ฟอสฟอรัส เป็นต้น
- สร้างฮอร์โมนให้พืช เช่น ไซโตไคนิน จิบเบอเรลลิน อ๊อกซิเจน
- สร้างสารป้องกันโรคพืช ราขาว
“ห่มดิน…เลี้ยงดิน ให้ดินเลี้ยงพืช”
วิธีการห่มดิน / คลุมดิน
- ห่มดินบริเวณคันบ่อ ขอบบ่อ และบริเวณตะพัก / ชานบ่อ ทันทีที่รถแม็คโครออกเพื่อป้องกันคันบ่อ ชานบ่อพังทลายจากการกัดเซาะของน้ำฝน
- ห่มดินด้วยฟาง เศษหญ้า หรือใบไม้ รอบโคนต้นไม้ประเภทไม้ยืนต้น โดยเว้นให้ห่างจากโคนต้นไม้ 1 คืบ ห่มหนา 1 คืบ–1 ฟุต ทำเป็นวงเหมือนโดนัท โรยด้วยปุ๋ยคอก (มูลสัตว์) บาง ๆ และรดด้วยน้ำหมักชีวภาพผสมน้ำเจือจาง อัตราส่วน 1 : 50-100
- ห่มดินในที่ดินผืนใหม่ที่เพิ่งขุดปรับพื้นที่ หรือดินที่เสื่อมสภาพ เพื่อปรับปรุงคุณภาพของดินก่อนเริ่มการเพาะปลูก ด้วยการห่มฟาง เศษหญ้า หรือใบไม้ ให้หนาอย่างน้อย 1 ฟุต ทั้งแปลง แล้วโรยด้วยปุ๋ยคอก แล้วราดรดด้วยน้ำหมักชีวภาพผสมน้ำเข้มข้น อัตราส่วน 1 : 10 โดยวิธีนี้ เป็นการระเบิดดินที่แห้งแข็ง ให้มีความชุ่มชื้น ( ฟางห่มคลุมดินเพื่อลดการระเหยของน้ำในดิน ปุ๋ยคอกที่ใส่เพื่อเพิ่มอินทรียวัตถุ น้ำหมักทำหน้าที่ย่อยสลายทั้งปุ๋ยและฟาง ให้กลายเป็นอินทรียวัตถุได้เร็วขึ้น ) ซึ่งวิธีนี้อาจต้องใช้เวลา 3 เดือนขึ้นไป โดยยังไม่ควรปลูกพืชใด ๆ เพราะน้ำหมักที่เข้มข้นอาจทำให้ต้นไม้ตายได้
- การห่มดินควรห่ม 6 เดือน – 1 ปี / ครั้ง แต่ห่มแบบข้อ 2 ข้อ ( ข้อ 3 ใช้สำหรับที่เพิ่งขุดใหม่ )
การบำรุงดิน “แห้งชาม น้ำชาม”
- แห้งชาม ก็คือ ปุ๋ยแห้ง ได้จากมูลสัตว์ หรือการนำเศษวัชพืช เศษพืชมาหมักรวมกับมูลสัตว์ก็จะได้ปุ๋ยแห้งเช่นกัน
- น้ำชาม ก็คือปุ๋ยหมักน้ำสูตรปรับปรุงดิน หรือปุ๋ยน้ำรดจืดนั่นเอง ได้จากการหมักพืชรสจืด
- การบำรุงดิน แห้งชาม : คลิกดู >>> วิธีการทำปุ๋ยหมักแห้ง
- การบำรุงดิน น้ำชาม : คลิกดู >>> วิธีการทำปุ๋ยหมักน้ำสมุนไพร7รส
วิธีการคำนวณ ขนาดพื้นที่เพาะปลูก
สูตร : ขนาดที่ดิน – ถนน – ทางเดิน – พื้นที่ปลูกบ้าน – พื้นที่ขุดบ่อ – พื้นที่ขุดคลองไส้ไก่ = ขนาดพื้นที่เพาะปลูก
ตัวอย่าง
- มีที่ดินขนาด 15 ไร่ x 1,600 ตรม. = 24,000 ตรม.
- ใช้พื้นที่ขุดบ่อ + คลองไส้ไก่ = 9,070 ตรม. ( 5.67 ไร่ )
- ใช้พื้นที่ปลูกบ้าน + ถนน + ทางเดิน = 7,400 ตรม. ( 4.63 ไร่ )
- จะเหลือพื้นที่สำหรับการเพาะปลูก = 24,000 – 9,070 – 7,400 = 7,530 ตรม. ( 4.71 ไร่ )
วิธีการคำนวณปริมาณวัตถุอินทรีย์ที่ใช้ห่มดิน ในที่นี้จะยกตัวอย่างการใช้ “ฟางข้าว”
ตัวอย่าง
- ฟางข้าว 1 ก้อน ขนาด 30x40x100 ซม.
- ฟาง 1 ก้อน สามารถใช้ห่มดินหนา 1 คืบ – 1 ฟุต / พื้นที่ 2 ตรม.
- 1 ไร่ มีพื้นที่ 1,600 ตรม. ต้องใช้ฟาง 1,600/2 = 800 ก้อน
- ฟางอัดก้อน 1 สิบล้อบรรทุกได้ 350 ก้อน
- ถ้าต่อพ่วงจะบรรทุกได้ 700-800 ก้อน
- สมมุติ ฟาง ราคา 60 บาท / 1 ก้อน
- ต้องการห่มดิน พื้นที่ 1 ไร่ จะต้องใช้ฟาง 800 ก้อน ( 1 สิบล้อ + 1พ่วง )
- งบประมาณที่ใช้ 800×60 = 48,000 บาท ( จากตัวอย่างนี้เป็นราคาฟางไม่รวมค่าขนส่ง )
- ถ้าต้องห่มดินขนาดพื้นที่เพาะปลูก 10 ไร่ x 48,000 = 480,000 บาท
วิธีการคำนวณปริมาณ “ปุ๋ยคอก” วัตถุอินทรีย์ที่ใช้ห่มดิน
ตัวอย่าง
-
อัตราการใช้ปุ๋ยคอก 1 กก. / 1 ตรม.
-
1 ไร่ มีพื้นที่ 1,600 ตรม. เท่ากับต้องใช้ปุ๋ยคอก 1.6 ตัน
-
1 สิบล้อบรรทุกได้ 500 กระสอบ
-
ต่อเพิ่ม 1 พ่วงจะได้ 900-1,000 กระสอบ
-
ปุ๋ยคอก 1 กระสอบ บรรจุ 30 กก.
-
สมมุติปุ๋ยคอกราคากระสอบละ 25 บาท
-
เท่ากับปุ๋ยคอกราคา กิโลกรัมละ 1.2 บาท
-
พื้นที่ 1 ไร่ ต้องการใช้ปุ๋ยคอก 1.6 ตัน = 1,600 กก.
- พื้นที่ 1 ไร่ จะต้องใช้ปุ๋ยคอก 1,600 กก. / 30 กก. = 54 กระสอบ
- พื้นที่ 1 ไร่ ต้องใช้งบประมาณสำหรับปุ๋ยคอก 54 x 25 = 1,350 บาท
- ถ้าต้องการโรยปุ๋ยคอกพื้นที่เพาะปลูก 10 ไร่ ต้องใช้ปุ๋ยคอก 10 x 54 = 540 กระสอบ
- พื้นที่เพาะปลูกสิบไร่จะใช้งบประมาณในการซื้อปุ๋ยคอก 540 x 25 = 13,500 บาท
วิธีการคำนวณงบประมาณในการห่มดิน หากต้องการโรย “ปุ๋ยคอก และ ใช้ฟางห่มดิน”
ตัวอย่าง
- พื้นที่เพาะปลูก 1 ไร่ ใช้ฟาง 800 ก้อน x สมมุติราคาก้อนละ 60 บาท = 48,000 บาท
- พื้นที่เพาะปลูก 1 ไร่ ใช้ปุ๋ยคอก 54 กระสอบ x สมมุติราคากระสอบละ 25 บาท = 1,350 บาท
- การห่มดิน โดยการโรยปุ๋ยคอก 1 กก. / พื้นที่ 1 ตรม. และ ใช้ฟาง 1 ก้อน ( 30x40x100 ซม ) / พื้นที่ 2 ตรม.
- จะต้องใช้งบประมาณต่อไร่ 48,000 + 1,350 = 49,350 บาท
- ถ้าต้องการห่มดิน พื้นที่เพาะปลูกขนาด 10 ไร่ จะต้องใช้งบประมาณ 49,350 x 10 = 493,500 บาท
- ราคานี้ยังไม่รวมค่าขนส่งปุ๋ยคอก และ ฟาง และเป็นราคาสมมุติ ท่านต้องนำไปปรับประยุกต์ใช้คำนวณกับราคาจริงของปุ๋ยคอก และฟางเพื่อให้ทราบงบประมาณที่ต้องใช้จริง
วิธีการคำนวณน้ำหมักชีวภาพรสจืด
ตัวอย่าง
- พื้นที่เพาะปลูก 1 ไร่ ใช้ น้ำหมักชีวภาพ 200 ลิตร / ไร่
- สำหรับพื้นที่ขุดใหม่เพิ่งปรับพื้นที่เสร็จต้องการรปรับสภาพดินผสมในอัตราเข้มข้น 1: 10
- พื้นที่ 1 ไร่จะต้องใช้น้ำหมัก 20 ลิตร : น้ำ 200 ลิตร
- ถ้าพื้นที่เพาะปลูก 10 ไร่ ต้องใช้ น้ำหมักรสจืด 200 ลิตร : น้ำ 2,000 ลิตร
- และทิ้งไว้โดยไม่ปลูกอะไรเป็นระยะเวลา 3 เดือนขึ้นไป เพราะเป็นสูตรเข้มข้น
สรุปขั้นตอนการห่มดิน
- ใช้ฟางข้าวคลุมดิน สูง 1 คืบ – 1 ฟุต
- โรยปุ๋ยคอกบางๆ เว้นรอบโคนพืชเป็นโดนัท
- รดด้วยน้ำหมักชีวิภาพ รสจืด
- ไม้ยืนต้น, พืชไร่ อัตราส่วน 1: 200
- ไม้ดอก ไม้ประดับ อัตราส่วน 1: 300
- ถ้าพื้นที่ขุดใหม่ต้องการปรับสภาพดิน หรือดินแห้งเสีย อัตราส่วน 1:10
- ควรห่มดินทุกๆ 6 เดือน – 1 ปี
ค่าความเป็นกรดเป็นด่างของดินที่เหมาะสมกับการปลูกพืช
ดูข้อมูลเพิ่มเติม : >>> วิธีดูค่า PH ความเป็นกรดเป็นด่างของดิน