ชื่อ – ชนิด พันธุ์
มะหวด หรือ กะซ่ำ,กำซำ,มะหวด,กำจำ,ชันรู,มะหวดบาท,มะหวดลิง,ซำ,นำซำ,มะจำ,มะหวดป่า,หวดคา,สีฮอกน้อย,หวดลาว,หวดฆ่า
ชื่อวิทยาศาสตร์
Lepisanthes Rubiginosa (Roxb.)
ประวัติ
มีถิ่นกำเนิดในประเทศไทย รวมถึงประเทศอื่นๆ เช่น จีนตอนใต้ พม่า และลาว พบมากตามป่า ป่าเต็งรัง โดยเฉพาะภาคอีสาน และภาคเหนือ
รูปร่าง รูปทรง ( ต้น ราก ใบ ดอก ผล )
- มะหวดเป็นไม้ยืนต้นชนิดผลัดใบ ลำต้นแตกกิ่งไม่มากทำให้มีทรงพุ่มแลดูค่อนข้างโปร่ง เปลือกลำต้นสีน้ำตาล ผิวเปลือกแตกเป็นร่อง กิ่งมักแตกออกตั้งแต่ระดับล่างของลำต้น กิ่งแขนงมักแตกออกบริเวณส่วนปลายของกิ่งหลัก ปลายกิ่งแขนงมีขนปกคลุม ส่วนเนื้อไม้แข็งปานกลาง มีสีเหลืองอมน้ำตาล
- ใบมะหวด เป็นใบประกอบแบบใบคู่ คือ ใบสุดท้ายมี 2 ใบ มีก้านใบหลักที่แทงออกบริเวณปลายกิ่งแขนง ก้านใบหลักยาว 25-40 เซนติเมตร ตามก้านใบมีขนปกคลุม บนก้านใบมีใบย่อย 4-6 คู่ ออกเรียงสลับกัน และเยื้องกันตามความยาวของก้านใบหลัก
- ดอกมะหวดแทงออกเป็นช่อบริเวณปลายสุดของกิ่ง ประกอบด้วยก้านช่อหลัก ยาวประมาณ 30-50 เซนติเมตร และก้านช่อแขนง ยาวประมาณ 15-25 เซนติเมตร 5-10 ช่อแขนง แต่ละช่อแขนงมีดอกจำนวนมาก 20-30 ดอก และจะมีจำนวนมากบนปลายก้านช่อหลัก โดยดอกมะหวดมีขนาดเล็ก มีกลีบเลี้ยงสีเขียวสด และมีขนปกคลุม ส่วนกลีบดอกมีสีขาวขณะเป็นดอกตูม และเมื่อบานจะมีสีเหลือง ด้านในประกอบด้วยเกสรตัวผู้ และตัวเมีย ซึ่งเป็นดกสมบูรณ์เพศ ทำให้ติดผลได้เกือบทุกดอก
- ผลมะหวดมีลักษณะเป็นรูปไข่ ซึ่งเกิดจากรังไข่3ช่อง จึงสามารถให้ผลได้ถึง 3 ผล ในดอกเดียว โดยผลทั้ง 3 ผลที่เกิดจาก 1 ดอก จะมีฐานผลติดกันเป็นรูปสามเหลี่ยม และแต่ละผลอาจเจริญจนสุกเพียงผลเดียวหรือเจริญจนสุกได้ครบทั้งสามผล ขนาดผลประมาณ 0.8-1.2 เซนติเมตร ยาวประมาณ 1.5-2 เซนติเมตร ผลอ่อนมีสีเขียว เมื่อเจริญต่อจะเปลี่ยนเป็นสีเหลือง สีส้ม สีแดง และค่อยๆสุกเปลี่ยนเป็นสีแดงอมม่วง จนสุกเต็มที่จะมีสีดำ
ความสูงเมื่อเจริญเติบโตเต็มที่
สูง 5 – 10 เมตร
ความกว้างทรงพุ่มเมื่อโตเต็มที่
ทรงพุ่มกลมหรือเป็นรูปไข่ กว้าง 2-6 เมตร
ความต้องการแสง
- ชอบแสงแดด 100%
ความต้องการน้ำ
- รดน้ำ 4-5 วัน/ครั้ง รดให้ชุ่ม
ชอบดินประเภท
- ชอบดินทุกชนิดที่ระบายน้ำได้ดี
ประโยชน์การใช้สอย
- ผล ช่วยลดกรดในกระเพาะ ลดอาการแสบกระเพาะจากโรคอาหาร
- ผล ช่วยลดการเกิดเซลล์มะเร็ง
- เมล็ด แก้ปัสสาวะขุ่น
- เมล็ด น้ำต้มเมล็ด นำมาดื่ม ช่วยแก้อาการไอเรื้อรัง
- เมล็ด ช่วยขับพยาธิ
- เปลือกสับเป็นชิ้น ก่อนต้มน้ำดื่ม ช่วยแก้บิดมูกเลือด
- ผลมะหวดสุกที่มีสีดำอมม่วง นิยมรับประทานเป็นผลไม้ เนื้อผลหนา และนุ่ม เนื้อให้รสหวานอมฝาดเล็กน้อย
- ผลมะหวดสุกนำมาหมักไวน์จะได้ไวน์สีม่วง ให้รสหวาน และให้แอลกอฮอล์ได้ดี
- เปลือกลำต้นใช้ต้มย้อมผ้า ย้อมแห ให้สีดำม่วง ส่วนใบก็ใช้ย้อมได้เช่นกัน ซึ่งจะให้สีเขียวขี้ม้า
- เนื้อไม้มะหวดมีความแข็งปานกลาง สามารถนำมาเป็นไม้ใช้สอย เช่น ทำด้ามมีด เสารั้ว ทำไม้ฟืน เป็นต้น แต่ไม่นิยมแปรรูปเป็นไม้ทำบ้าน เพราะลำต้นค่อนข้างเล็ก และเนื้อไม้ไม่ค่อยแข็งแรง
การเก็บเกี่ยว
- ดอกมะหวดจะเริ่มออกตั้งแต่เดือนมกราคม และทยอยออดอกจนถึงเดือนมีนาคม
- ผลมะหวดจะเริ่มติดผลขนาดเล็กประมาณปลายเดือนมกราคมและผลจะเริ่มสุกประมาณเดือนพฤษภาคมซึ่งจะทยอยสุกไปเรื่อยจนถึงเดือนมิถุนายน
การขยายพันธุ์
- การเพาะเมล็ด
คลิกเพิ่มเพื่อน! แจ้งเตือนบทความใหม่ก่อนใคร ฟรี!!
ดูข้อมูลเพิ่มเติม
- สารบัญ
