แพทย์แผนไทย ผดุงครรภ์ ภาคผนวก ยาสำหรับสตรีและทารก

ภาคผนวก : ยาสำหรับสตรีและทารก

 

ยาเกี่ยวกับครรภ์

ยาครรภ์รักษา

แก้หญิงมีครรภ์ให้เบาหน่อยหรือเกินประมาณ เจตมูลเพลิง 1 โกฐสอ 1 ผลผักชี 1 ดอกดีปลี 1 มะตูมอ่อน 1 สะค้าน 1 แห้วหมู 1 กกลังกา 1 รากขัดมอน 1 เปลือกโมกมัน 1 จันทน์ทั้ง 2 สิ่งละ 1 เปลือกสมุลแว้ง 1 เกสรบัวหลวง 1 ใส่หม้อต้มรับประทาน เมื่อเอายาลงหม้อเสกด้วย

คาถาสักกัตวา

สักกัตวา พุทธรัตนัง โอสถังอุตะระมัง วารัง หิตัง เทวะมนุษษย์สานัง พุทธเตเชนะ โสตถินา นัสสันตุ ปัตทะวา สัพเพทุกขาวปะสะเมนตุเต

สักกัตวา ธรรมรัตนัง โอสถังอุตะระมัง วารัง ปริฬาาหูปะสะมะนัง ธรรมเตเชนะ โสตถินา นัสสันตุ ปัตทะวา สัพเพ ภะยา วูปะสะเมนตุ

สักกัตวา สังฆะรัตนัง โอสถังอุตตะมัง วารัง อาหุเนยยัง ปาหุเนยยัง สังฆะเตเชนะ โสตถินา นัสสันตุ ปัทวา สัพเพ โรคา วูปะสะ เมนตุเต

 

ยาครรภ์รักษา

รากชุมเห็ดเทศ รากชะเอมเทศ มะพร้าวนาฬิเกอ่อน เอาทั้งเนื้อทั้งน้ำต้มให้หญิงมีครรภ์รับประทาน แก้หญิงแพ้ท้อง มีอากาารต่างๆ ดีนัก

 

ยาครรภ์รักษา

ยาคุมเลือดให้ปกติ เทีนดำ เทียนขาว เทียนเยาวพาณี สิ่งละ ลูกผักชี เกสรบัวหลวง สิ่งละ 1 บาท มะพร้าวอ่อน 3 ลูก เอาทั้งเนื้อทั้งน้ำต้มรับประทาน ในเมื่อสตรีเริ่มตั้งครรภ์ถึงจวนเวลาใกล้คลอดจึงหยุด

• สตรีมีครรภ์ผู้นั้นจะไม่มีอาการอย่างใดเกิดขึ้นเลย ในเมื่อรับประทานยาขนานนี้แล้ว

 

ยาครรภ์รักษา

เปลือกสันพร้านางแอ รากหญ้านาง เกสรสารภี เอาสิ่งละเสมอภาค เอามะพร้าวอ่อน ต้มให้หญิงมีครรภ์รับประทาน

• สรรพคุณ ทั้งแม่และกุมาร จะมีกำลังกล้าแข็งแรงและปราศจากโรคทั้งปวงดี

 

ยาต้มแก้ครรภ์รักษา

จันทน์ทั้ง2 เกสรทั้ง5 รากลำเจียก รากไทรน้อย หน่ออ้อเขียวหรือหน่ออ้อลาย บัวน้ำทั้ง5 เทียนสัตตบุษย์ เทียนดำ รากยอบ้าน สิ่งละ 2 บาท ต้มกิน

• แก้หญิงมีครรภ์คลื่นเหียนอาเจียน หรือเป็นไข้มีอาการร้อนๆ หนาวๆ หรือเป็นเม็ดผื่นทั้งตัว จะหายดังปลิดทิ้ง

 

ยาหม้อครรภ์รักษา

โกฐทั้ง 5 เทียนทั้ง 5 บัวน้ำทั้ง 5 จันทน์ทั้ง 2 กฤษณา กระลำพัก ขอนดอก ชะลูด แก่นสน รากสามสิบ เทพทาโร อบเชยเทศ เปลือกสมุลแว้ง สรรพคุณยา 26 สิ่งทำเป็นยาหม้อ ต้มรับประทานเช้า-เย็น ให้แข็งแรงดี

 

ยาหอมแก้ลมและยาครรภ์

• กฤษณา ( เสี้ยนตาล ) กานพลู โกฐเชียง โกฐพุงปลา โกฐหัวบัว ดอกบุนนาคสวน น้ำประสานทองสะตุ สังข์สุมแล้ว พิมเสน สมุลแว้ง อบเชยญวน
• เอาหนักสิ่งละ 1 บาท ชะเอมเทศ 6 บาท ปรุงชะมดเชียงพอสมควร บดทำเป็นผงละเอียด
• นำ้กระสายใช้น้ำต้มสุกหรือน้ำดอกไม้สดแช่น้ำก็ได้ แก้ลมหน้ามืด ตามัว ใจสั่น คลื่นเหียน อาเจียน และเป็นยาครรภ์รักษาด้วย ถ้าไม่ชอบรสหวานมาก ให้ลดชะเอมลงบ้าง

 

ยาบำรุงครรภ์รักษา

โกฐทั้ง 5 เทียนทั้ง 5 บัวน้ำทั้ง 5 จันทน์ทั้ง 2 อบเชย ชะลูด ชะเอมเทศ กฤษณา กระลำพัก ขอนดอก แก่นสน สัก สักขี เปลือกสมุลมะแว้ง เทพทาโร แก่นประดู่ รากสามสิบ เปลือกไข่เน่า เปลือกสันพร้านางแอ เปลือกมะซาง ดอกพิกุล ดอกมะลิ ดอกสารภี ชะมด พิมเสนเกล็ด

• สรรพคุณ เอาาสิ่งละ 1 ส่วนเท่าๆ กัน บดเป็นผง ปั้นแท่งไว้ เป็นยาบำรุงครรภ์ แก้อาาเจียน แก้บิด ไข้ จุกเสียด กระหายน้ำ บำรุงครรภ์ ใช้น้ำสุกหรือน้ำดอกไม้แก้อาเจียน น้ำลูกยอเผาไฟต้ม หรือน้ำเทียนดำ ลูกผักชีต้ม แก้บิด น้ำกะทือ หมกไฟ แก้ไข้ ใช้ลูกกกระดอม ก้านสะเดาต้ม แก้จุกเสียด ใช้ขิงสด 3 แว่นต้ม แก้กระหายน้ำ ใช้เม็ดมะกอกเผา ข้าวตากคั่วให้เหลือง ชะเอมเทศ รากบัวเหลวง แช่น้ำละลายยาให้รับประทาน

 

ยาแก้ครรภ์ไม่ปกติ

ดอกจงกลนี ดอกบัวหลวง รากขนาก ชะเอมเทศ ขัณฑสกร เอาส่วนเท่าๆ กัน ทำผง ละลายด้วยน้ำนมโคเป็นกระสาย รับประทานแล้วมีคุณ ทำให้กุมารในครรภ์ปกติ

ยาเกี่ยวกับโลหิต

 

ยาแก้โลหิตตกทางหวารหนักทวารเบาหญิงมีครรภ์

ขิงสด ชะเอมทั้ง 2 สิ่งละเท่าๆกัน ทำผงใช้น้ำสุราเป็นกระสาย ใช้สำหรับแก้ตกโลหิต ทางหวารหนัก ทวารเบา เวลาตั้งครรภ์

 

ยาแก้โลหิตตกเวลามีครรภ์

เสนียด 5 จุกหอม จุกกระเทียม ใบพลวง ฝางเสน สิ่งละ 1 บาท และดินประสิว 1 สลึง ต้มรับประทาน แก้ตกโลหิตเวลามีครรภ์

 

ยาแก้โลหิตตีขึ้น

หนังกระเบนเผา กระเทียม พริกไทย ขิง สารส้ม ปรอท เอาเท่าๆ กัน ทำผงกระสายน้ำสุรา แก้โลหิตตีขึ้น เมื่อกำลังอยู่ไฟจนสลบยังแก้หาย

 

ยาขับโลหิตและแก้ลม

• เปลาทั้ง 2 สารส้ม แสมทะเล เทพทาโร ข่าต้น หัสคุณไทย ผักเสี้ยนผี ใบรักขาว ลูกจันทน์ ดอกจันทน์ กระวาน กานพลู แห้มหมูย่างทราย หญ้าไซ เปลือกกุ่มบก เปลือกกุ่มน้ำ สิ่งละ 1 บาท
• ชะพลู หัสคุณเทศ มะตูมอ่อน ใบคนทีสอ ผลสอมไทย ผลสมอเทศ สิ่งละ 6 สลึง
• มหาหิงค์ 5 บาท ดีปลี 6 บาท เจตมูลเพลิง 12 บาท ทำผงละลายน้ำผึ้ง หรือน้ำขิง น้ำข่า ต้มขับโลหิตในเรือนไฟ ( แก้ลม 7 จำพวกได้ดี )

 

ยาแก้เลือดในเรือนไฟ

เทียนทั้ง 5 โกฐสอ โกฐเขมา เนื้อสมอไทย เนื้อสมอพิเภก ลูกผักชีล้อม ลูกผักชีลา เกลือสินเธาว์ น้ำประสานทองสะตุ ดอกสัตตบุษย์ หอยสังข์เผา เบี้ยภู่เผาา มหาหิงค์ พริกไทย ขิงแห้ง การบูร เอาเท่ากันทำเป็นผง กระสายน้ำร้อนหรือน้ำผึ้ง แก้เลือดร้ายในเรือนไฟ

 

ยาแก้เลือดเน่ามิให้ตีขึ้น

• เทียนดำ เทียนขาว เกลือ ไพล กระชาย หัวหอม กระเทียม สิ่งละ 2 สลึง
• ผลจันทน์เทศ 1 สลึง ขมิ้นอ้อย 1 บาท ดินประสิว 1 บาท สังข์เผา 1 บาท
• ทำเป็นผง น้ำกระสายน้ำส้มซ่า น้ำร้อน สุรา แก้เลือดเน่าร้าย มิให้ตีขึ้นในเรือนไฟ

 

ยาแก้โลหิตทำโทษ

ผลจันทน์ พริกไทย พริกหอม ขิง พริกหาง ดีปลี สะค้าน สมุนแว้ง พริกเทศ แห้วหมู ตองแตก รากจิงจ้อ แสมทั้ง 2

• เอาสิ่งละเสมอภาค หัสคุณเทศเท่ายาทั้งหลายทำเป็นผง
• กระสายน้ำผึ้ง น้ำส้มซ่า หรือน้ำร้อน แก้โลหิตทำโทษให้เพ้อคลั่งในเรือนไฟ

 

ยาถ่ายเลือดร้ายในมดลูก

เปลือกทองหลางใบมน เถาคันแดง เถาวัลย์เปรียง แก่นลั่นทม สิ่งละ 1 กำมือ ดีเกลือไทย 5 บาท ต้มถ่ายเลือดเน่าให้สิ้นสุด ล้างฝีมุตกิดด้วย

 

ยาท่านขุนศรี ขนานที่ 4 ยาขับเลือดคลอดบุตร

พริกไทย กระเทียม เทียนดำ การบูร ไพล ผิวมะกรูด ดีปลี หญ้ายองไฟ ใบบัวบก อย่างละ 4 ส่วน ตากแห้ง ทำผงละลายน้ำร้อน หรือสุราขับเลือดเน่า น้ำคาวปลาให้เดินสะดวกได้

 

ยาประสะว่านน้ำใช้ขับเลือด

• ฝักส้มป่อยคั่วไฟ พริกไทย ดีปลี ขิงแห้ง ว่านน้ำ สิ่งละเสมอภาค บดเป็นผง ปั้นเม็ดไว้ละลายสุราโรง รับประทานขับโลหิตดีนักแล
• ยาเขียวส้ม ขับเลือด ขับน้ำคาวปลา รับประทานอยู่ไฟ ให้มดลูกเข้าอู่เร็วและมีน้ำนมดี
• ขิง ข่า กระชาย หัวหอม กระเทียม ไพล พริกไทย ตะไคร้ ดีปลี สารส้ม เจตมูลเพลิง หัวดองดึง ใบทองหลางใบมน ใบจิงจ้อใหญ่ ใบปีป เกลือ เอาเสมอภาค ย้ำพอแหลกใส่กะละมัง ใส่น้ำมะนาวเคล้าให้ท่วมยา ตากแดดให้เอาเม็ดมะนาวใส่ด้วย
• ตากแห้งแล้ว ทำผงบดด้วยมะนาว ปั้นเม็ดยาขนานนี้ ยิ่งเปรี้ยวเท่าใด ยิ่งมีสรรพคุณดี ละลายสุราโรงรับประทานแก้เลือดตีขึ้น และขับเลือดด้วยถ้าออกไฟแล้วรับประทานเรื่อยไปจะทำให้น้ำนมดีและบริสุทธิ์เด็กนั่นก็เลี้ยงง่าย แก้ลมจุกเสียด แก้เสมหะพิการ กันตานซางขโมย แก้ท้องลุ้ง พุงโร รับประทานยานี้ดีนัก

 

ยาาหม้อถ่ายน้ำคาวปลา ขนานศักดิ์สิทธิ์

• เบญจกูล รากปลาไหลเผือก เถาวัลย์เปรียง แก่นขี้เหล็ก แก่นแสมทะเล ไพล รากตองแตก หัสคุณเทศ หางไหลแดง ผลสมอทั้ง 3 เปล้าน้อย กระลำพัก 3 ตุ่ม แก่นลั่นทม ข่า กระเทียม พริกไทย รากส้มกุ้ง ขมิ้นอ้อย ใบมะขาาม ใบส้มป่อย มะยามเปียก ยาดำ เหลือสินเธาว์ เนื้อฝักราชพฤกษ์ 3 ฝัก สารส้ม 1 เอาสิ่งละเท่ากัน ต้มเป็นยารับประทานเช้า ชำระโลหิตเน่าร้าย และน้ำคาวปลาให้ตกสิ้นแล
• ครรภ์แก่ครบกำหนดจวนคลอดแต่โบราณมา ให้ใช้ผิวมะกรูดหรือหัวตะไคร้ทุบให้ดม เพื่อให้มีลมเบ่งออกง่าย เมื่อพิเคราะห์ดูสรรพคุณแล้วเห็นว่าดีจริงๆ เพราะเป็นเครื่องหมอชูกำลัง กันเป็นลม หน้ามืด บางชนบทใช้หัวตะไคร้ฝนกับน้ำปูนใสทาท้อง แต่ที่นิยมมากคือ เกล็ดปลาช่อนคั่วให้เกรียม รากขัดมอน เทพทาโร ทำผงบดปั้นเม็ดด้วยน้ำดอกไม้เทศ ผึ่งลมละลายน้ำร้อนรับประทานให้มีลมเบ่ง
• ถึงกำหนดคลอด หมอผดุงครรภ์ควักโลหิตและสิ่งโสโครกในปากทารกออกแล้ว เอาน้ำผงทองคำเปลวกวาดที่ต้นลิ้น เพื่อมิให้ทารกนั้นมีโรคป่วยเจ็บ แก้ลมซางและตานซางต่างๆ ถ้าหมอผดุงครรภ์ควักโลหิตในปากทารกออกไม่หมด ทารกนั้นมักจะมีโรคเจ็บป่วย เป็นลมซางและโรคตานซางต่างๆ ที่เรียกว่า น้ำผงทองคำ สั้นคือเอาน้ำผึ้งเทใส่โกร่งบดยาแล้วเอาทองคำเปลวอย่างแท้ใส่พอควร กวนให้ละเอียดแล้วป้ายลิ้นเด็ก
• ต่อมาภายหลังโบราณจารย์ได้ประกอบยาขนานนี้ขึ้นแทนน้ำผงทองคำ ชื่อว่า ยากวาดเด็กอ่อน เม็ดมะกอกเผา 3 เม็ด ลิ้นทะเลปิ้งไฟให้เหลือง 1 ทองคำเปลว ถ้าใบใหญ่ 3 แผ่น แผ่นเล็ก 5 แผ่น บดทำผงละเอียด ปั้นแท่งหรือทำเม็ดกวาดแก้ลม แก้ซาง

 

ยาขับน้ำคาวปลา

แก่นแสมทะเล เบญจกูล รากปลาไหลเผือก เกาวัลย์เปรียง แก่นขี้เหล็ก ไพล รากตองแตก หัสคุณเทศ หางไหลแดง สมอทั้ง3 เปล้าน้อย กระลำพัก 3 ตุ่ม แก่นลั่นทม ข่า กระเทียม พริกไทย รากส้มกุ้ง ขมิ้นอ้อย ใบมะขาม ใบส้มป่อย ใบส้มเสี้ยว ใบมะกา ฝักส้มป่อย มะขามเปียก ยาดำ สารส้ม สิ่งละ 1 บาท เกลือสินเธาว์ 2 สลึง เนื้อฝักราชพฤกษ์ 3 ฝัก ต้มรับประทาน ขับน้ำคาวปลาวิเศษนัก ( ชำระโลหิตร้ายแก้พรรดึก แก้เสมหะ แก้ท้องผูก )

 

ยาชื่อทำลายพระสุเมรุ ( ของหมอสี )

ใบสมอทะเล ลูกสมอดีงู สิ่งละ 5 ส่วน เนื้อมะขามป้อม สมอไทย สิ่งละ 4 ส่วน พริกไทยล่อน 2 ส่วน ทำผง

• น้ำกระสายสุรา น้ำร้อน แก้คาวเลือด เลือดเน่า ขับน้ำคาวปลาที่ไม่เดิน ขับโลหิตเมื่อคลอดบุตรดีนัก
• แก้หญิงหอมแห้ง น้ำส้มซ่า น้ำร้อนก็ได้
• แก้เถาดานเป็นลิ่ม เป็นก้อน ระบายในตัว ตัวยาร้อนสุขุม ค่อนข้างร้อน ใบสมอทะเลถ้าจะใส่ยาให้นึ่งให้สุกแล้วตากแดดให้แห้งจึงผสมยา

ยาอื่นๆ

ยาแก้ลมหัวลูก

ลมหัวลูก คือ แม่หญิงที่ตั้งครรภ์ มีอาการคลื่นเหียน วิงเวียน หน้ามืด ตั้งแต่เริ่มตั้งครรภ์ จนใกล้คลอด

• ใบมะกา 1 กำมือ ข่า 5 แว่น เกลือ 1 กำมือ ต้มรับประทาน 1-2 หม้อจะหาย

 

ยารับประทานให้คลอดง่าย

ใบมะนาว 108 ใบ ลงด้วยพระเจ้า 5 พระองค์ เมื่อขาดระดู รู้สึกว่ามีท้อง ให้เอายาขนานนี้ต้มรับประทานเช้า-เย็น มื้อละ 1 ถ้วยชา ก่อนอาหาร จะทำให้คลอดง่าย สะดวกดีนัก มีผู้เคยใช้มาแต่โบราณนานนักแล้ว จนกระทั่งถึงปัจจุบัน

 

ยาคลอดบุตรง่าย

ใบมะกา 1 กำมือ ขมิ้นอ้อย 3 แว่น เถาวัลย์พอควร ( เข้าใจว่าเถาวัลย์เปรียง ) 1 กำมือโตๆ สมอทั้ง3 สิ่งละ 3 ลูก ใส่หม้อต้มรับประทานบ่อยๆ คลอดบุตรง่ายดีนัก

• ยาคลอดบุตรง่าย รากลำเจียก ที่ห้อยจาากต้นไม้ถึงดินมา 3 ราก ( เรียกว่ารากอะเทศ ) เมื่อไปพลีอย่าให้เงาทับต้น เอามาหั่นบางๆ พริกไทย 7 เม็ด กระเทียม 7 กลีบ ใส่ครกโขลกด้วยกัน คั้นเอาน้ำรับประทาน เวลาใกล้ๆ คลอดง่ายดีนักแล

 

ยาแก้ทารกในครรภ์ไม่ดิ้น

มะพร้าวอ่อน 1 ลูกฟันก้น และเอาผลผักชี 1 รากสามสิบ 1 เทียนดำ 1 พิกุล บุนนาค สารภี มะลิ เกสรบัวหลวง ใส่ในผลมะพร้าวอ่อน หมกไฟแกลง หรือไฟอะไรก็ได้

• ให้น้ำมะพร้าวเดือดนานพอสมควรแล้วเอาออกรินน้ำในผลมะพร้าวอ่อนให้แม่หญิงทรงครรภ์รับประทานเป็นยาชื่นใจ ชูกำลังกุมารในครรภ์ดีนัก

 

ยาแก้บิดหัวลูก

สารส้ม พริกไทย ฝาง เท่าๆกัน ต้มเคี่ยว 3 ส่วนให้งวดเหลือ 1 ส่วน ใช้แก้บิดหัวลูก ลงเป็นมูก และโลหิต

• ยาแก้บิดหัวลูก ครั่ง ผลเบญกานี สีเสียดเทศ ชั้นไม้ตะเคียน ขมิ้นอ้อย ผลจันทน์เอาเท่าๆ กัน ตำเป็นผง บรรจุในผลทับทิมสุมไฟแกลบ ให้สุกแล้วบดให้ละเอียด ทำแท่งไว้ กระสาาย น้ำผึ้ง น้ำปูนใส แก้บิดหัวลูกในหญิงตั้งครรภ์

 

ยาชูกำลังกุมาร

แห้วสด กระจับสด เกสรบัวหลวง ดอกจงกลนี รากรักซ้อน รากสามสิบ เทียนข้าวเปลือก ขัณฑสกร เท่าๆ กัน บดทำผง ละลายน้ำนมโคกิน ชูกำลังกุมารในครรภ์เวลาที่รู้สึกว่าครรภ์ไม่ไหวติงไม่ดิ้น ไม่รนเลย

 

ยาแก้สันนิบาตหน้าเพลิง

• ขนาน 1 ใบมะกา 5 ตำลึง ยาดำ 2 บาท ฝักคูณ 3 ฝัก ผลมะคำดีควาย 7 ลูก มะกรูด 33 ลูก( ผ่า 4 เอาแต่ 3 ทิ้ง 1 ) ใบส้มป่อย 1 กำมือ ต้มรับประทานแก้สันนิบาตหน้าเพลิง
• ขนาน 2 แกแล แก่นขนุน แก่นสน ขิง สักขี แก่นขี้เหล็ก จันทน์แดง จันทน์ขาว ตับเต่าน้อย ตับเต่าใหญ่ แก่นกันเกรา แก่นปรู เมล็ดฝ้าย ดอกสารภี ดอกพิกุล ดอกบุนนาค ดอกมะลิ เท่าๆกัน ต้มแก้สันนิบาตเลือด และแก้ไขเพื่อโลหิตระดูพิการได้ด้วย

 

ยาประสะนางคำ

พริกไทย ขิงแห้ง ดีปลี สารส้ม ดินประสิว การบูร สิ่งละ 2 สลึง เปราะหอม ว่านน้ำ ผิวมะกรูด แก่นแสมทั้ง 2 เทียนดำ ไพล สิ่งละ 1 บาท ว่านนางคำ 10 บาท ทำเป็นผง น้ำร้อนหรือสุรา เป็นกระสายแก้โลหิตทำพิษในเวลาอยู่ไฟ ( เป็นยาขับโลหิต และน้ำคาวปลา แก้มุตกิตและขัดเบาได้ด้วย )

 

ยาประสะไพล

การบูร 3 บาท ขิงแห้ง ขมิ้นอ้อย สิ่งละ 4 บาท เทียนดำ หัวหอม พริกไทย กระเเทียม ดีปลี เกลือสินเธาว์ สิ่งละ 5 บาท ไพลแห้งเท่ายาทั้งหลาย ทำเป็นผง กระสายน้ำร้อน แก้มุตกิด ขับเลือดเน่าในเรือนไฟ

 

ยาแก้ปวดมดลูก

เกลือสินเธาว์ กระเทียม พริกไทย สารส้ม กระวาน กานพลู สิ่งละ 1 ส่วน ดีปลี ขิง ไพล สิ่งละ 2 ส่วน เทียนดำ 4 ส่วน ให้เป็นยาสด กระสายสุรา แก้ปวดมดลูก ขับโลหิตเน่าร้ายให้ออกหมด

 

ยานึ่งท้องให้ท้องยุบ

ไพล 2 บาท ดีปลี กระเทียม พริกไทย สารส้ม ดินประสิว สิ่งละ 1 บาท ใบมะกาเท่ายาทั้งหลาย ใส่ครกตำเป็นผงเคล้าสุรา หรือน้ำส้มสายชูได้

• แผ่ลงบนท้องตรงมดลูก แล้วเอาผ้าทำเป็นวงพวงมาลับรอบก้นหม้อไว้ เอาหม้อตั้งไฟ พออุ่นๆ วางทับบนผ้า ทำวันละ 2 ครั้ง แก้ท้องที่ไม่ยุบ ให้ยุบแห้งสนิท

 

ยาบำรุงน้ำนม

ผลเร่ว ใบกระวาน กานพลู พริกไทย ขิงแห้ง ดีปลี อบเชยเทศ ดอกบุนนาค เอาเท่ากัน รากกระย่อม เท่ายาทั้งหลาย ทำผงหรือปั้นเม็ด ละลายกับสุรารับประทาน หนัก 1 เฟื้อง วันละ 1 ครั้ง ทำให้น้ำนมข้น

• บำรุงน้ำนมให้ออกมาก จันทน์เทศ ชะเอมเทศ น้ำตาลทราย สิ่งละ 1 บาท กานพลู ผลมะแว้ง โกฐสอ โกฐเขมา โกฐก้านพร้าว โกฐพุงปลา โกฐจุฬาลัมพา สิ่งละ 2 บาท ต้มรับประทาน เช้า – เย็น ชำระน้ำนมให้ร้ายกลายเป็นดี

 

ยาแก้น้ำนมน้อย

• ขนานที่ 1 ดีปลี รากชะพลู ผักแพวแดง สะค้าน ขิงแห้ง ผลผักชีล้อม ว่านน้ำ แห้วหมู ผลพิลังกาสา ผิวมะกรูด เสมอภาค พริกล่อนเท่ายาทั้งหลาย ทำผง ละลายน้ำส้มซ่า หรือน้ำร้อนเป็นกระสาย ให้แม่ลูกอ่อนกิน น้ำนมมากมีประโยชน์บำรุงธาตุไฟ ให้โลหิตงาม ถ้าไม่มีระดูให้มีระดู หาโทษมิได้เลย
• ขนานที่ 2 โกฐทั้ง 5 เทียนทั้ง 5 กรุงเขมา ขิงแห้ง กระพังโหม ชะมดต้น เสมอภาค ต้ม 3 เอา 1 รับประทานเป็นยาประสะน้ำนมให้บริบูรณ์
• ขนานที่ 3 ว่านน้ำ แห้วหมู สมอไทย รากเพ็ศณุกรรม์ ขิง อุตพิด ต้ม 3 เอา 1 ทำให้น้ำนมบริสุทธิ์
• ขนานที่ 4 โกฐทั้ง 5 เทียนทั้ง 5 รากไทยย้อย เปลือกพิกุล แห้วหมู งาช้าง เขากวางอ่อน รากเสนียด โคกกระออม เสมอภาค ต้ม 3 เอา 1 รับประทานเป็นยาประสะน้ำนม
• ขนานที่ 5 ผลมะตูมอ่อน แห้วหมู ขิงแห้ง รากขัดมอน เสมอภาค ต้ม 3 เอา 1 กินแก้น้ำนม กลิ่นคาวหาย
• ขนานที่ 6 สมอไทย ขิงแห้ง แห้วหมู เท่ากัน ต้ม 3 เอา 1 กินแปรน้ำนมร้ายให้กลายเป็นดี
• ขนานที่ 7 เปลือกสะเดา เปลือกมะหวด เปลือกไม้สัก รากตะขบ รากมะกอก น้ำรากมะกอกบก เสมอภาค ทำเป็นผง ใช้น้ำมะนาวนาฬิเก เป็นกระสาายกินแก้น้ำนมมิออกแล้วน้ำนมพล่านดี

 

ยาดองเหล้าคลอดบุตร ( เจ๊สุก )

ฝาง คำฝอย ดีปลี ขิงแห้ง พริกไทยล่อน สารส้ม กระเทียม สิ่งละ 2 บาท ตำพอแหลกห่อผ้าาขาว ดองสุรารับประทานเช้า-เย็น ในการคลอดบุตร เจ้าของยาได้ใช้ยาดองขนานนี้ตลอดมาเมื่อมีบุตรทุกคน

 

ยาดองเหล้าทำให้มดลูกแห้ง

ขิง ดีปลี เจตมูลเพลิง ลูกจันทน์ ดอกจันทน์ ลูกกระวาน กานพลู กระเทียม พริกไทยให้มากหน่อย กำจัด กำจาย แก่นขี้เหล็ก หางไหลแดง หัสคุณเทศ เทียนดำ เสมอภาค ตำพอช้ำ ดองกับสุรารับประทานใช้เมื่อคลอดบุตรแล้ว 10 วัน เป็นยาขับเลือด ขับลม ขับน้ำคาวปลา ทำให้มดลูกแห้งสนิท ใช้แก้ลม ซึ่งมีอาการให้ตาเหล่ปากเบี้ยวบิด แก้โรคลมได้ทุกอย่าง คนที่อยู่ไฟไม่ได้ มีอาการซูบผอม รับประทานยานี้แล้วทำให้ปกติ ผิวพรรณสวยงาม

 

ยาท่านขุนศรี ขนานที่ 21

ใบผักเป็ดแดง ดีปลี ขิงแห้ง กระเทียมแห้ง ไพลแห้ง สิ่งละ 1 บาท พริกไทยล่อน 4 บาท ใบบัวบก 8 บาท  บดทำผง ละลายสุราโรง ครั้งละ 1 ช้อนกาแฟ ก่อนอาหารวันละ 2 ครั้ง แก้เหงื่อไม่ตก น้ำคาวปลาไม่เดิน ขับฟอกโลหิต รับประทานประจำคลอดบุตรดีนัก แก้ช้ำ รับประทานกับสุรา

 

ยาแก้มดลูกฟกบวม

อาการนี้เกิดเพราะแท้งลูก คลอดลูก หรือเป็นด้วยมักมากด้วยมาตุคาม

• ขนานที่ 1 มหาหิงค์ ผลจันทน์เทศ ดอกจันทน์เทศ น้ำประสานทอง สิ่งละ 1 สลึง ยาดำ เกลือสินเธาว์ สิ่งละ 2 สลึง  ผลสลอดหนัก 1 สลึง กานพลู เหล่ายาทั้งหลาย บดด้วยน้ำอ้อยที่ต้มเดือด 3 พลุ่ง เป็นกระสาาย บดปั้นแท่งเท่าเม็ดนุ่นกินหนักครั้งละ 1 เฟื้อง ตามธาตุหนักเบา แก้ทวารและมดลูกฟกบวม และริดสีดวง ผอมเหลือง แก้ท้องลุ้ง พุงมาน รุในโรคคุดทะราด ฝีดาษหายสิ้นแล
• ขนานที่ 2 ขมิ้นอ้อย 3 ท่อน บอระเพ็ด 3 ท่อน ต้มด้วยน้ำสุรา แก้ฟกบวม ตามทวารและมดลูก และแก้ฝีที่จะตั้งขึ้นที่มดลูกด้วย
• ขนานที่ 3 ดีปลี รากช้าพลู รากเจตมูลเพลิงแดง สะค้าน ผิวมะกรูด พริกไทย ไพล ใบคนทีสอ บดทำผงละลายสุรากิน แก้ฟกบวมและฝีมดลูก แก้พิษโลหิตคั่งค้าง ไม่ให้กลายเป็นท้องมานหรือฝีขั้ว แล้วชะล้างด้วยน้ำสารส้ม

 

ยาแก้มดลูกเคลื่อน

พริกไทยล่อน 4 บาท ขิง 1 บาท ดีปลี 1 บาท พริกเทศ 1 ใบสมอทะเล 7 บาท บดทำเป็นผงละลาย น้ำผึ้งรับประทานตามธาตุหนัก-เบา และรับประทานแก้ลมสันดาน แก้ฝีในมดลูกด้วย ( ใบเสมอสดนึ่งให้สุกตากแดดแห้งแล้วจึงผสมยา )

 

ยานั่งถ่านเมื่อคลอดลูกแล้ว

แก่นแสมสาร แสมทะเล ( สองสิ่งนี้เอาบุ้งกรางให้เป็นผง ) เทียดำ อบเชย สิ่งละ 1 บาท สารส้ม กำยาน สิ่งละ 1 บาท ขมิ้นผง 3 หยิบมือ แล้วรวมปนกันตำให้ละเอียดเวลาจะนั่งให้เอาถ่านใส่หม้อตาลแล้วเอายาผงนี้โรยลงบนถ่านพอสมควร เอากะลาตัวเมียครอบควันจะพลุ่งขึ้นหาม้านั่งรมสูงพอประมาณ อย่าให้ต่ำนักจะทนร้อนไม่ไหว รมยานี้สัก 3-4 ครั้ง จะทำให้ช่องคลอดสะอาด แห้งสนิท ระงับมุตกิต ระดูขาาว ดีนักแล

แพทย์แผนไทย ผดุงครรภ์

• แพทย์แผนไทย ผดุงครรภ์ บทที่ 1-3
• แพทย์แผนไทย ผดุงครรภ์ บทที่ 4 การปฎิสนธิ และการตั้งครรภ์
• แพทย์แผนไทย ผดุงครรภ์ บทที่ 5 การคลอดปกติ
• แพทย์แผนไทย ผดุงครรภ์ บทที่ 6 การดูแลมารดาและทารกในระยะหลังคลอด
• แพทย์แผนไทย ผดุงครรภ์ บทที่ 7 การเจริญเติบโตและการดูแลทารก
• แพทย์แผนไทย ผดุงครรภ์ ภาคผนวก ยาสำหรับสตรีและทารก