วิธีการเพาะเห็ดหลินจือ : ม. แม่โจ้

เห็ดหลินจือ มีประวัติไม่ต่ำกว่า 3,500 ปี ยุค จิ๋นซีฮ่องเต้เป็นสมุนไพรระดับฮ่องเต้ดูแลหัวใจ ม้าม ตับ ปอด ไต 5 อวัยวะหลักให้ทำงานสมดุล มีความเป็นพิษต่ำมาก ใช้ต่อเนื่องไม่มีผลข้างเคียงต้านอนุมูลอิสระ

เห็ดหลินจือมีสารไตรเทอร์ปินอยด์ ( Triterpenoid ) ขับสารอนุมูลอิสระออกจากร่างกาย

เห็ดหลินจือเพาะยากกว่าเห็ดชนิดอื่น ยากกว่าเห็ดนางรม 7 เท่า, ยากกว่าเห็ดหอม 3 เท่า

อุปกรณ์ที่ใช้เพาะเห็ด

เครื่องผสม ( ผสมได้ครั้งละประมาณ 100 – 200 กก. ) หรือใช้แรงงานคนผสม
เครื่องอัดถุงเพาะเห็ด ( 1, 2, 8, 12 หัว ) หรือใช้แรงคนกรอก อัดกระแทกเพื่อให้แน่น
ตู้หม้อนึ่งแบบลูกทุ่ง ( ขนาดนึ่ง 2,000 ก้อนต่อครั้ง ) มีหลายขนาด
ถุงพลาสติกสำหรับบรรจุก้อนเชื้อเห็ด ขนาด 6.5 x 11.5 นิ้ว
คอขวดพลาสติกสำหรับสวมที่ปากถุงก้อนเชื้อเห็ด
จุกประหยัดสำลี
หนังยางรัดถุง
ถาดหรือโครงเหล็กสำหรับยกก้อนเพาะเห็ด ( 12 ก้อน / ถาด )
ที่ตักวัสดุเพาะเห็ดกรอกถุง ประยุกต์จากขวดน้ำตัดก้นใส่ไม้ทำด้ามจับ
แท่งสแตนเลส ( Stainless Steel ) ตีหัวให้แบน ขนาดสอดใส่เข้าไปแคะในขวดหัวเชื้อได้ ( ขนาดขวดประมาณขวดโซดา )
ตะเกียงแอลกอฮอล์
สเปรย์แอลกอฮอล์ 70% สำหรับพ่นฆ่าเชื้อที่มือและอุปกรณ์ ( แอลกอฮอลส์ 70% ใส่ในขวดพ่นสเปรย์ )

อุปกรณ์ระบบน้ำ

ปั๊มพ่นหมอกแรงดันต่ำ
เซนเซอร์อุณหภูมิความชื้น

อัตราส่วนผสมก้อนเพาะเชื้อเห็ด

ขี้เลื่อยไม้ยางพารา 100 กก.
ปูนขาว 1 กก.
แคลเซียมคาร์บอเนต 1 กก.
น้ำตาลทรายแดง 1 กก.
รำละเอียด 8 กก.

วิธีเพาะเห็ด

เทส่วนผสมทั้งหมดลงเครื่องผสม หรือผสมด้วยแรงงานคน
เมื่อส่วนผสมเข้ากันแล้วให้เติมน้ำผสมเพื่อให้มีความชื้น 60-70%
เมื่อบีบดูต้องชื้น แต่จะไม่มีน้ำไหลออกมา ( เพราะจะแปลว่าชื้นเกิน )
กรอกวัสดุเพาะเชื้อที่ผสมเข้ากันแล้วใส่ถุง 100 ก้อน ใช้เวลาประมาณ 40 นาที ( น.น. 0.8 – 1 กก. / ก้อน )
ปิดฝาด้วยฝาขวดพลาสติก และ จุกประหยัดสำลี
นำเข้าตู้หม้อนึ่งแบบลูกทุ่งจะใช้เวลานึ่ง 6 – 8 ชม. ( ใช้แก๊ส LPG ถังใหญ่ 1 ถังต่อรอบ ) ต้นทุน 0.6 บาท / ถุง
เมื่ออุณหภูมิลดลงหลังจากการนึ่งแล้ว นำมาห้องปลูกเชื้อ

ห้องปลูกเชื้อ

ห้องนี้เปิดได้เฉพาะพัดลมดูดอากาศ ( จะไม่เปิดพัดลมปกติ ) ต้องไม่มีลมโกรก ไม่มีอากาศไหลผ่าน ต้องเป็นห้องปลอดเชื้อ
ต้องพ่นแอลกอฮอล์ที่มือ เพื่อฆ่าเชื้อที่มือให้สะอาด ต้องจับก้นขวดไม่เพื่อไม่ให้ร้อนมือ
1 ขวดหัวเชื้อเห็ด ( อยู่ในเมล็ดธัญพืช ) จะใส่ถุงก้อนเพาะเชื้อเห็ดได้ 50 – 60 ถุง
ใช้แท่งสแตนเลส ( Stainless Steel ) ตีหัวให้แบนเพื่อใช้แคะหัวเชื้อในขวด ต้องทำให้เชื้อแตกร่วน
โดยก่อนแคะต้องชุบแอลกอฮอล์และเผาไฟ เพื่อฆ่าเชื้อแท่งสแตนเลส
นำปากขวดหัวเชื้อผ่านเปลวไฟฆ่าเชื้อโดยการเปิดฝาแล้วเผาไฟวนรอบๆ ปากขวดหัวเชื้อเห็ด ( เมล็ดพันธุ์พืช ) หลายๆรอบ ทันทีที่เปิดจุกฝาหัวเชื้อ เพื่อฆ่าเชื้อโรค
เปิดจุกถุงเพาะเห็ด หยอดหัวเชื้อแล้ว รีบปิดทันทีเพื่อป้องกันเชื้อโรคเข้า โดยใช้เพียงแค่ 2 นิ้วจับสัมผัสให้น้อยที่สุด อย่าให้หัวเชื้อโดนมือ ( ต้องระวังไม่กุมครอบไว้ทั้งหมด )
หลังจากนั้นเปิดฝาจุกประหยัดสำลีออก ปิดกระดาษจะต้องใช้กระดาษ Proof ไม่มีลาย ตัดสี่เหลี่ยมขนาดพอเหมาะกับการปิดฝาขวด รัดด้วยยางทันที

ห้องบ่มเชื้อเห็ด

นำเข้าห้องบ่มเชื้อเส้นใยเห็ด สามารถบ่มครึ่งวัน – เส้นใยเดินเต็มก้อน ( ขึ้นอยู่กับว่าโรงเปิดดอกว่างพร้อมรึยัง? )
นำเข้าโรงเปิดดอก

โรงเปิดดอกเห็ด

ลักษณะจะเป็นโรงเรือนโล่งประมาณ 4 – 6 เมตร x 10 – 12 เมตร
แผงตาข่ายเหล็กวางก้อนเห็ด ห้องบ่มเชื้อและห้องเปิดดอก ( Shelf ) รูปสามเหลี่ยมสองฝั่งทรงตัว A สูง 1.5 M ฐานกว้าง 1.4 M เอียง 15 องศา
ริมสองด้านจะเป็นทรงครึ่งตัว A ลักษณะแผงเอียง
พื้นต้องเป็นพื้นที่มีฐาน สามารถเก็บความชื้นสัมพัทธ์ไว้ได้
แผงชั้นวางยาว 1 เมตร จะสามารถวางก้อนเพาะเห็ดได้ 150 ก้อน ทั้งโรงเรือนจะสามารถบรรจุได้ประมาณ 6,000 ก้อน ( ที่โรงเรือนขนาดนี้ )
การให้น้ำห้องเปิดดอกเห็ด เราจะให้น้ำแบบผ่านๆ ไม่ให้เข้าไปในก้อนเชื้อเห็ด ด้วยระบบสปริงเกอร์ แบบฝอย ที่เพดาน
เห็ดหลินจือจะใช้เวลาเจริญเติบโตหลังบรรจุเชื้อลงในถุง ( ปลูก ) แล้ว 30-35 วัน
จะเริ่มเกิดดอกเล็กๆภายในก้อนสีขาวนวล หลังจากนั้นจะเริ่มแผ่ออกขนานกับพื้น และจะพัฒนาเรื่อยๆ จนมีสีออกเหลืองครีม และสีน้ำตาล
หลังจากนั้นจะเริ่มเป็นสีแดง และจะเริ่มปล่อยสปอร์และหนาขึ้นจนแก่เต็มที่เมื่อมีอายุ 50 วัน สปอร์จะปกคลุมเต็มที่ เต็มดอก
เวลาเข้าโรงบ่มและโรงเปิดดอก ต้องใส่หน้ากากป้องกันสปอร์เข้าจมูก
ห้องผสม + นึ่ง > ห้องปลูกเชื้อ > ห้องบ่มเชื้อ > ห้องเปิดดอก

การเก็บผลผลิต

เราจะเลือกเก็บสปอร์ก่อน ( ก่อนเก็บดอกเห็ด )
ในการเก็บสปอร์เราจะใช้พลาสติกในการดักสปอร์ ใช้พลาสติกขึงราวดักหน้า-หลัง ขนาดยาวประมาณ 120 ซม. หน้า-หลัง และพลาสติกรองด้านล่าง
สปอร์จะฟุ้งไปแล้วเกาะกับพลาสติกด้วย วิธีนี้สามารถเพิ่มการเก็บสปอร์จาก 3-4 กก. เป็น 12-15 กก. สปอร์ 1 กก. มีมูลค่าประมาณ 2 หมื่นบาท
การเก็บสปอร์จึงเป็นขั้นตอนที่สำคัญมาก

ขอบคุณข้อมูลจาก : อ. ปรีชา รัตนัง คณะผลิตกรรมเกษตร ( ฐานเรียนรู้เห็ด สาขาพืชผัก ) มหาวิทยาลัยแม่โจ้

คลิกเพิ่มเพื่อน! แจ้งเตือนบทความใหม่ก่อนใคร ฟรี!!

ดูข้อมูลเพิ่มเติม