อันดับเห็ดที่นิยมเพาะกันในประเทศไทย
อันดับ 1 เห็ดฟาง
อันดับ 2 เห็ดสกุลนางรม
- เห็ดนางรม หรือเห็ดนางฟ้า ( ฮังการี ก้านสีขาว ดอกสีขาว มาจากยุโรป )
- เห็ดนางรมภูฐาน หรือเห็ดนางฟ้าภูฐาน ( ก้านสีขาว ดอกมีสีคล้ำ หรือสีดำ )
- เห็ดเป่าฮื้อ ( ดอกใหญ่ โครงสร้างใหญ่ ก้านสีขาว ดอกมีสีครีม สีดำ )
- เห็ดนางรมทอง ( มีก้านสีขาวดอกสีเหลือง มีสารเบต้าแคโรทีนสูง )
- เห็ดนางนวล ( สีชมพูสด )
- เห็ดนางรมหลวง หรือเห็ดออรินจิ
อันดับ 3 เห็ดหูหนู
อันดับ 4 เห็ดอื่นๆ
อัตราส่วนผสมก้อนเพาะเชื้อเห็ด
- ขี้เลื่อย 100 กก.
- รำละเอียด 8 กก.
- น้ำตาลทรายแดง 1 กก.
- ปูนขาว 1 กก.
- แคลเซียมคาร์บอเนต 1 กก.
อุปกรณ์ที่ใช้เพาะเห็ด
- เครื่องผสม ( ผสมได้ครั้งละประมาณ 100 – 200 กก. ) หรือใช้แรงงานคนผสม
- เครื่องอัดถุง ( 1, 2, 8, 12 หัว ) หรือใช้แรงงานคนอัด กระแทก
- ตู้หม้อนึ่งแบบลูกทุ่ง ( ขนาดนึ่ง 2,000 ก้อนต่อครั้ง ) มีหลายขนาด
- ถุงพลาสติกสำหรับบรรจุก้อนเชื้อเห็ด ขนาด 6.5 x 11.5 นิ้ว
- คอขวดพลาสติกสำหรับสวมที่ปากถุงก้อนเชื้อเห็ด
- จุกประหยัดสำลี
- หนังยางรัดถุง
- ถาดหรือโครงเหล็กสำหรับยกก้อนเพาะเห็ด ( 12 ก้อน / ถาด )
- ที่ตักวัสดุเพาะเห็ดกรอกถุง ประยุกต์จากขวดน้ำตัดก้นใส่ไม้ทำด้ามจับ
- เครื่องอัดถุงเพาะเห็ด หรือ ใช้แรงคนกรอก อัดกระแทกเพื่อให้แน่น
- แท่งสแตนเลส ( Stainless Steel ) ตีหัวให้แบน ขนาดสอดใส่เข้าไปแคะในขวดหัวเชื้อได้ ( ขนาดขวดประมาณขวดโซดา )
- ตะเกียงแอลกอฮอล์
- สเปรย์แอลกอฮอล์ 70% สำหรับพ่นฆ่าเชื้อมือและอุปกรณ์ ( แอลกอฮอลส์ 70% ใส่ในขวดพ่นสเปรย์ )
อุปกรณ์ระบบน้ำ
- ปั๊มพ่นหมอกแรงดันต่ำ
- เซนเซอร์อุณหภูมิ ความชื้น
วิธีเพาะเห็ด
- ขี้เลื่อยไม้ยางพารา หรือฟางข้าว ( ขี้เลื่อยไม้ใช้ได้ทุกไม้ยกเว้น ไม้สักเพราะจะมีพิษกับเห็ด )
- เห็ดสกุลนางรมชอบค่า pH 6.5 – 6.7
- เทส่วนผสมทั้งหมดลงเครื่องผสม หรือผสมด้วยแรงงานคน
- เมื่อส่วนผสมเข้ากันแล้วให้เติมน้ำผสมเพื่อให้มีความชื้น 60-70%
- เมื่อบีบดูต้องชื้น แต่จะไม่มีน้ำไหลออกมา ( เพราะจะแปลว่าชื้นเกิน )
- กรอกวัสดุเพาะเชื้อที่ผสมเข้ากันแล้วใส่ถุง 100 ก้อนใช้เวลาประมาณ 40 นาที ( นน. 0.8 – 1 กก. / ก้อน )
- ปิดฝาด้วยฝาขวดพลาสติก และ จุกประหยัดสำลี
- นำเข้าตู้หม้อนึ่งแบบลูกทุ่ง จะใช้เวลานึ่ง 4 – 6 ชม.
ห้องปลูกเชื้อ
- เมื่ออุณหภูมิลดลงหลังจากการนึ่งแล้ว นำมาห้องปลูกเชื้อ ( ต้องไม่มีลมโกรก ไม่มีอากาศไหลผ่าน ต้องเป็นห้องปลอดเชื้อ )
- ใช้แท่งสแตนเลส ( Stainless Steel ) ตีหัวให้แบนเพื่อใช้แคะหัวเชื้อในขวด ต้องทำให้เชื้อแตกร่วน
- โดยก่อนแคะต้องชุบแอลกอฮอล์และเผาไฟ เพื่อฆ่าเชื้อแท่งสแตนเลส
- ต้องพ่นแอลกอฮอล์ที่มือ เพื่อฆ่าเชื้อที่มือให้สะอาด ต้องจับก้นขวดไว้เพื่อไม่ให้ร้อนมือ
- นำปากขวดหัวเชื้อผ่านเปลวไฟฆ่าเชื้อโดยการเปิดฝาแล้วเผาไฟวนรอบๆ ปากขวดหัวเชื้อเห็ด ( เมล็ดพันธุ์พืช ) หลายๆ รอบ ทันทีที่เปิดจุกฝาหัวเชื้อ เพื่อฆ่าเชื้อโรค
- เปิดจุกถุงเพาะเห็ด หยอดหัวเชื้อแล้ว รีบปิดทันทีเพื่อป้องกันเชื้อโรคเข้า โดยใช้เพียงแค่ 2 นิ้วจับ สัมผัสให้น้อยที่สุด อย่าให้หัวเชื้อโดนมือ ( ต้องระวังไม่กุมครอบไว้ทั้งหมด )
- 1 ขวดหัวเชื้อเห็ด ( อยู่ในเมล็ดธัญพืช ) จะใส่ถุงก้อนเพาะเชื้อเห็ดได้ 50 – 60 ถุง
- หลังจากนั้นเปิดฝาจุกประหยัดสำลีออก ปิดกระดาษจะต้องใช้กระดาษ Proof ไม่มีลาย ตัดสี่เหลี่ยมขนาดพอเหมาะกับการปิดฝาขวด รัดด้วยยางทันที
ห้องบ่มเชื้อเห็ด
- นำเข้าห้องบ่มเชื้อเส้นใยเห็ด เส้นใยเห็ดนางรมจะใช้เวลาเจริญเติบโตในถุงก้อนเชื้อ 25 – 30 วัน
- จากนั้นนำเข้าโรงเปิดดอกต่อไป
- ห้องผสม + นึ่ง > ห้องปลูกเชื้อ > ห้องบ่มเชื้อ > ห้องเปิดดอก
ห้องเปิดดอกเห็ด
- การเปิดดอกเห็ดในโรงเรือน และการเก็บผลผลิต
- ลักษณะจะเป็นโรงเรือนโล่ง ประมาณ 4 – 6 เมตร x 10 – 12 เมตร
- แผงตาข่ายเหล็กวางก้อนเห็ด ห้องเปิดดอก ( Shelf ) รูปสามเหลี่ยมสองฝั่ง ทรงตัว A สูง 1.5 M ฐานกว้าง 1.4 M เอียง 15 องศา
- ริมสองด้านซ้าย – ขวา จะเป็นทรงครึ่งตัว A ลักษณะแผงเอียง
- แผงยาว 1 เมตร จะสามารถวางก้อนเพาะเห็ดได้ 150 ก้อน ทั้งโรงเรือนจะสามารถบรรจุได้ประมาณ 6,000 ก้อน ( ที่โรงเรือนขนาดนี้ )
- การให้น้ำห้องเปิดดอกเห็ด เราจะให้น้ำแบบผ่านๆ ไม่ให้เข้าไปในก้อนเชื้อเห็ด ด้วยระบบสปริงเกอร์ แบบฝอยที่เพดาน
- ใช้ระบบให้น้ำโรงเรือนเห็ดอัจฉริยะ
- เมื่อเส้นใยเจริญเต็มถุง นำเข้าสู่โรงเรือนเปิดดอก การให้ความชื้นสำคัญในขั้นตอนนี้ พ่นน้ำด้วยระบบไอน้ำหมอกแรงดันต่ำ
- พื้นต้องเป็นพื้นที่มีฐาน สามารถเก็บความชื้นสัมพัทธ์ไว้ได้
การเปิดจุกกระดาษก้อนเพาะเชื้อ
- เราจะเปิดจุกกระดาษออกก็ต่อเมื่อเห็นว่าประชากรทั้งหมด มีดอกเห็ดดันออกมาจากกระดาษ คิดเป็นอัตราส่วนประมาณ 3 – 5%
- อาจจะมีดอกเห็ดเล็กๆ เกิดขึ้นที่หน้าก้อนเชื้อเห็ด ( ขนาดประมาณปลายนิ้วชี้ )
- อันนี้เป็นระยะแรกในการฟอร์มดอกเห็ด โดยเส้นใยทั้งหมดจะรวมกันเป็นดอกเห็ดเกิดขึ้น เริ่มจากดอกเล็กๆ
- หลังจากนั้นเห็ดจะมีการพัฒนาในระหว่างที่เราพ่นน้ำให้ความชื้น พ่นน้ำละอองฝอย 3 ครั้ง / วัน
- ระยะเวลาตั้งแต่ออกดอกจนถึงเก็บเกี่ยวจะใช้เวลาประมาณ 3 วัน
- เราจะเลือกเก็บดอกที่โตเต็มที่แต่ยังไม่บานหรือยังไม่แก่ จะเห็นว่าหมวกเห็ดยังงองุ้มอยู่ จุดนี้ถือว่าโตเต็มที่แล้วเก็บเกี่ยวได้
วิธีการเก็บผลผลิต
- วิธีเก็บด้วยมือ จับเข้าไปที่เห็ด โยกซ้าย – ขวา และหมุนเล็กน้อย จากนั้นดึงเห็ดออกมา เก็บไปเรื่อยๆ ทุกวัน
- เห็ด 1 ถุง เมื่อเก็บครั้งแรกไปแล้ว อีกประมาณ 10 – 15 วัน จะมีดอกเล็กๆ เกิดขึ้นอีก
- อายุของถุงก้อนเพาะเชื้อเห็ดสกุลนางรม จะมีอายุประมาณ 4 – 6 เดือน
- สามารถนำกลับมาใช้ซ้ำได้ หลังจากนั้นทำไปใช้ทำเป็นปุ๋ยพืช
ตัดแต่งทำความสะอาดเห็ด
- เห็ดอาจจะมีวัสดุเพาะติดมา เช่น เศษขี้เลื่อย และสิ่งสกปรกต่างๆ
- เลือกคัดเลือกดอกเห็ดที่มีแมลง หรือการปนเปื้อนทิ้ง
- ใส่ถุงชั่งกิโลใส่ลมให้เต็มมัดปากถุง
ขอบคุณข้อมูลจาก : อ. ปรีชา รัตนัง คณะผลิตกรรมเกษตร ( ฐานเรียนรู้เห็ด สาขาพืชผัก ) มหาวิทยาลัยแม่โจ้
คลิกเพิ่มเพื่อน! แจ้งเตือนบทความใหม่ก่อนใคร ฟรี!!
ดูข้อมูลเพิ่มเติม
- วิธีการเพาะเชื้อเห็ดในอาหารเหลว พี.ดี.เอ. และขยายเชื้อ
- โรงเพาะเห็ดระบบ Evaporative ( EVAP )
- วิธีการเพาะเห็ดขอนขาว
- วิธีการเพาะเห็ดนางฟ้า ( เห็ดนางรมอินเดีย ) เห็ดนางฟ้าภูฐาน ( เห็ดนางรมภูฐาน หรือเห็ดภูฐาน )
- วิธีการเพาะเห็ดสกุลนางรม ( เห็ดนางฟ้า ) : ม. แม่โจ้
- วิธีการเพาะเห็ดหลินจือ ม.แม่โจ้
- วิธีการเพาะเห็ดยานางิ หรือเห็ดโคนญี่ปุ่น
- วิธีการเพาะเห็ดเป๋าฮื้อ
- วิธีการเพาะเห็ดแครง
- วิธีการเพาะเลี้ยงเห็ดฟางวิธีการเพาะเลี้ยงเห็ดฟาง แบบ กอง, โรงเรือน และ ในตะกร้า
- วิธีการเพาะเห็ดเยื่อไผ่ หรือ เห็ดร่างแห
- วิธีการเพาะเห็ดแชมปิญอง หรือ เห็ดกระดุม
- วิธีการเพาะเห็ดเข็มทอง
- วิธีการเพาะขยายพันธุ์ เห็ดเผาะ หรือ เห็ดถอบ : ม.แม่โจ้
- วิธีการเพาะเห็ดหอม หรือเห็ดชิตาเกะ
- วิธีเพาะเห็ดนางรมหลวง หรือเห็ดออรินจิ
- วิธีการเพาะเห็ดหูหนูขาว หรือเห็ดแม่ไก่
- วิธีเพาะเห็ดหูหนูดำหลังขาว หรือเห็ดหูช้าง
